موارد مصرف و منع اسپیرونولاکتون

اسپیرونولاکتون جزو کدام گروه دارویی است؟

این دارو جزو دارو های مسدود کننده گیرنده آندروژن است که ادعا می کند برای کمک به درمان ریزش مو در زنان، موثر است.

این دارو در درجه اول برای زنان طراحی شده است و به طور کلی برای درمان طاسی الگوی مردانه توصیه نمی شود.

ضد آندروژن ها به دو شکل اصلی وجود دارند:

مسدود کننده های گیرنده (Aldactone)

فیناستراید (Propecia)
 

قرص اسپیرونولاکتون یا آلداکتون چیست؟

اسپیرونولاکتون یا آلداکتون که اغلب به اختصار، اسپیرو نامیده می شود، یک داروی مرکب از مواد مصنوعی است که تنها از طریق نسخه تجویزی قابل دسترس می باشد. این دارو در گروه داروهای دیورتیک حاوی پتاسیم طبقه بندی می شود که معمولا برای درمان نارسایی قلبی و فشار خون بالا استفاده می شود.

علاوه بر درمان نارسایی قلبی و فشار خون بالا، مواردکاربرد ثانویه این دارو عبارت است از مبارزه با ریزش مو، کاهش آکنه، درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، پرمویی (هیرسوتیسم) و درماتیت سبورئیک.

این دارو همچنین یکی از رایج ترین دارو های تجویز شده برای افراد دو جنسیتی در کنار استروژن است و می تواند برای کمک به زنانی که تغییر جنسیت داده اند و دارای طاسی هستند استفاده شود، در حالی که به طور همزمان تولید تستوسترون را نیز محدود می کند.
 

اسپیرونولاکتون چگونه عمل می کند؟

این دارو به عنوان یک آنتاگونیست آندروژن، برای مسدود کردن گیرنده های آندروژن و تولید آندروژن تخمدانی در بدن طراحی شده است.

آندروژن ها که شایع ترین آنها تستوسترون می باشد،هورمون های طبیعی هستند که رشد ویژگی های مردانه از جمله موی سر، موی صورت و موی بدن را کنترل می کند.

به طور خلاصه، اسپیرونولاکتون با دی هیدروتستوسترون بالا (DHT) و سطح تستوسترون مبارزه می کند که می تواند منجر به کم پشتی مو یا ریزش مو شود.


 

کاربرد اسپیرونولاکتون

این دارو برای تشخیص و درمان هیپرگالدسترونیزم، که در آن غده فوقانی بیش از حد هورمونی به نام آلدوسترون را تولید می کند، مورد استفاده قرار می گیرد همچنین ممکن است برای درمان احتباس مایعات(ادما) در بیماران مبتلا به نارسایی قلب، سیروز کبدی یا اختلال کلیوی به نام سندرم نفروتیک مورد استفاده قرار گیرد.

اسپیرونولاکتون یک دیورتیک ضعیف پتاسیم (قرص آب) است. بدن شما از جذب بیش از حد نمک جلوگیری می کند و سطح پتاسیم خود را از دست می دهد و همچنین برای درمان یا پیشگیری از هیپوکالمی (سطح پتاسیم کم خون) استفاده می شود. این دارو فقط با نسخه پزشک شما موجود است.

این محصول در قالب های دارویی زیر موجود است:

قرص

شربت

این دارو مزایای زیادی هم برای پوست و مو دارد. وقتی صحبت از ریزش شدید مو، آکنه، جوش و الگوی ریزش مو می شود اسپیرونولاکتون به شدت جواب می دهد. چون تولید و عملکرد هورمون هایی مثل تستوسترون را مسدود می کند. 1
 

دوز مصرفی اسپیرونولاکتون

در ایران اسپیرونولاکتون به صورت قرص های ۲۵ و ۱۰۰ میلی گرمی موجود است.

دوز مصرفی اسپیرونولاکتون بر اساس وضعیت بیمار، تشخیص پزشک معالج و علت درمان متفاوت است ولی به صورت کلی:
 

بزرگسالان: درمان ادم (تورم)

ابتدا ۱۰۰ میلی گرم خوراکی روزانه یا در دو دوز برای پنج روز، سپس بر اساس پاسخ بیمار بین ۲۵ تا ۲۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی روزانه یا در دو دوز
 

فشار خون بالا

۲۵ تا ۱۰۰ میلی گرم خوراکی روزانه یا دو بار در روز

برای دستیابی به حداکثر پاسخ درمانی باید حداقل دو هفته درمان را ادامه داد. پس از آن ممکن است پزشک با توجه به پاسخ بیمار به درمان، دوز دارو را تغییر دهد.
 

نارسایی احتقانی قلب 

۲۵ میلی گرم خوراکی تک دوز. در صورتی که پتاسیم سرم زیر ۵ و کارکرد کلیه مناسب باشد می توان دوز مصرفی را تا ۵۰ میلی گرم روزانه افزایش داد.
 

هیپوکالمی (سطح پتاسیم پایین)

۲۵ تا ۱۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در یک دوز.
 

هیرسوتیسم (پرمویی زنانه)

۵۰ تا ۲۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در یک یا دو دوز
 

آکنه‌های هورمونی

۵۰ تا ۲۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در یک یا دو دوز
 

هیپرآلدوسترونیسم اولیه

۱۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی در یک دوز. 3
 

هشدارهای استفاده از قرص اسپیرونولاکتون

مطالعات مسمومیت مزمن روی موش‌ها، حاکی از آن هستند که قرص اسپیرونولاکتون ممکن است باعث رشد تومور در این جانوران شود، به همین خاطر، این قرص هشدار جعبه سیاه برای احتمال ابتلا به تومور دارد.

قرص اسپیرونولاکتون را نباید با داروها یا رژیم‌های تأمین پتاسیم مصرف کنید، چون مصرف پتاسیم اضافی ممکن است باعث هایپرکالمی شود، که منجر به آریتمی قلب (Arrhythmias) خواهد شد.

اگر نارسایی شدید قلبی دارید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید، چون هایپرکالمی در چنین مواردی خطر مرگ به همراه دارد.

اگر مشکلات کبدی مانند سیروز دارید هم پزشک را مطلع کنید، چون حتی تغییر اندکی در تعادل آب و الکترولیت هم ممکن است باعث کمای کبدی شود.

اگر مشکلات کبدی یا بیماری‌های مرتبط با هایپرکالمی از جمله اختلال غدد آدرنال یا همان بیماری آدیسون (Addison’s disease) دارید، نباید قرص اسپیرونولاکتون مصرف کنید.
 

بارداری و قرص اسپیرونولاکتون

قرص اسپیرونولاکتون ممکن است جنین در حال رشد را در معرض خطر قرار بدهد.

برخی تحقیقات حاکی از آن هستند که مصرف اسپیرونولاکتون در اوایل بارداری، احتمال مؤنث کردنِ جنین‌های مذکر را به همراه دارد و در اواخر بارداری هم با جلوگیری از فعالیت هورمون‌های مردانه یا آندروژن‌ها، باعث بروز مشکل در دستگاه درون‌ریز می‌شود.

به‌طور کلی، ادرارآورهایی مانند اسپیرونولاکتون برای زنان باردار توصیه نمی‌شوند. همچنین مصرف آن به زنانی هم که به کودک خود شیر می‌دهند، توصیه نمی‌شود؛ مگر اینکه مصرف این قرص صددرصد واجب باشد؛ چون کانرنون (Canrenone)، محصول جانبی اسپیرونولاکتون، در شیر مادر دفع می‌شود.


 

عوارض جانبی قرص اسپیرونولاکتون

عوارض جانبی معمول قرص اسپیرونولاکتون این‌ها هستند:

استفراغ، اسهال و درد یا پیچش شکم؛

خشکی دهان و تشنگی؛

سرگیجه، عدم‌تعادل و سردرد؛

ژنیکوماستیا (Gynecomastia) یا بزرگ شدن پستان در مردان، و درد پستان در زنان،

قاعدگی نامنظم و خون‌ریزی مهبلی پس از یائسگی؛

اختلال نعوظ؛

کلفت شدن صدا و افزایش رشد مو؛

خواب آلودگی، خستگی و بی‌قراری؛

عوارض جانبی شدید قرص اسپیرونولاکتون هم این‌ها هستند:

درد یا ضعف عضلات؛

کرختی یا بی‌حسی؛

فلج در ناحیهٔ دست‌ها و پاها؛

آریتمی؛

گیجی، خستگی شدید و غش؛

خون‌ریزی یا کبودی غیرعادی؛

واکنش‌های پوستی بسیار جدی؛

نشانه‌های شبه آنفولانزا، درد در سمت راست بالای شکم، کاهش اشتها، استفراغ خون یا مدفوع خونی؛

دشواری در تنفس یا بلع؛

کاهش ادرار. 2
 

تداخلات دارویی آلداکتون با سایر داروها

اسپیرونولاکتون می‌تواند با سایر داروها  و ویتامین ها تداخل ایجاد کند‌. تداخل دارویی زمانی رخ می دهد که ماده ای نحوه کار دارو را تغییر دهد.

این اتفاق می‌تواند مضر باشد یا از عملکرد دارو جلوگیری کند.

برخی از داروهایی که ممکن است با اسپیرونولاکتون تداخل داشته باشند عبارتند از:

داروهایی که سطح پتاسیم خون را افزایش میدهند مانند:

داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitor) مانند انالاپریل، کاپتوپریل

داروهای مهار کننده گیرنده آنژیوتانسین (ARB) مانند  والزارتان، لوزارتان

هپارین

مکمل های پتاسیمی

سایر ادرارآور های بازجذب کننده پتاسیم مانند  تریامترن، اپلرنون

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی(NSAID) مانند دیکلوفناک، ایبوپروفن، ناپروکسن

مصرف بعضی از داروها با اسپیرونولاکتون  می‌تواند اثرات دارو را افزایش دهد مانند:

کلستیرامین

دیگوکسین

لیتیوم

اسپیرونولاکتون ممکن است در برخی از آزمایشات از جمله سطح کورتیزول و دیگوکسین سرم تداخل ایجاد کند.

اطمینان حاصل کنید که پرسنل آزمایشگاه و پزشکان از استفاده شما از این دارو مطلع هستند. 3

پی نوشت:
1.www.hidoctor.ir
2.www.chetor.com
3.www.doctoreto.com